De vondst van mijn leven.
Op 30-7-2016 raapte ik op de zandmotor (ten zuiden van Den Haag tussen Ter Heijde en Kijkduin) het eerste Neanderthaler artefact met berkenteer in Nederland op.
Na onderzoek bleek ze het derde artefact met berkenpek in Europa te zijn.

Een top vondst, dat werd mij vanaf augustus 2016 al heel snel duidelijk. Het was een stralende zomerdag, en ik was lekker naar afslagen aan het zoeken. Heerlijk vond ik dat -en nog steeds-, rustgevend, haast een vorm van meditatie. Je pakt een steen op, geprikkeld door de vorm, veegt het zand eraf, bekijkt het, draait het in je hand en probeert te begrijpen wat je hebt opgepakt. Als beginnende amateur zoeker, begreep ik dus totaal niets van deze vondst. Het leken wel twee stenen in elkaar!  Wat een verschillende structuur hadden de stenen? Hoe kan dat nou?
Het zag er compleet uit! Lag lekker in de hand!
Het leek een handgreepje en ik begon wat in mijn linkerhand te schrapen. “Dit zou je toch zo kunnen gebruiken om vlees van een botje te schrapen?”, dacht ik nog.
“Hahaha,  nu sloeg mijn fantasie toch echt op hol!”
Maar begrijpen deed ik het niet.
En verder ging de zoektocht. Heerlijk om je gedachten zo te kunnen laten gaan. De vondst verdween in mijn broekzak, apart van de andere stenen die ik had op geraapt.

Thuis maar eens alles rustig bekijken en uitzoeken, hopend dat er een aantal goede afslagen tussen zou zitten. Via Ivan van Marrewijk had ik een lijntje met Marcel Niekus, archeoloog uit Groningen. Sinds een paar weken stuurde ik hem via de mail foto’s van vondsten. Voorzien van een nummering, zodat hij deze voor mij kon determineren. Er zaten heel veel foute stenen bij,  maar ook goede. Dit was fijn en heel leerzaam.
Op 26 augustus had ik avonddienst, ik had nog even de tijd om goede foto’s te maken van vondsten en door te mailen naar Marcel. Bij kaartje nr 15 had ik geschreven: “Eigenaardig geval, het lijken wel twee stenen in elkaar!” De mail was koud verstuurd of ik kreeg al een telefoontje. Marcel aan de lijn, hij vertelde direct te zijn gaan zweten bij het zien van vondst nummer 15. Hij had het onmiddellijk herkend als: een artefact met berkenteer. Daar had ik als beginnende zoeker dus nog nooit van gehoord.
Bijzondere vondst, die hij graag zou willen onderzoeken. “Raak het zo min mogelijk aan met je handen, wikkel het in een nat doekje.”
Hahaha, daar moest ik toch wel erg om lachen, want het artefact had al die jaren zo gelegen.
Was het soms mogelijk om het a.s. zondag op het station in Hoek van Holland te overhandigen (vroeg Marcel), want hij had een afspraak met Donny Chrispijn. Waardeloos, want ik zat in de nachtdienst en dan zou ik dus heel vroeg uit bed moeten om naar de Hoek te rijden.
Toch de wekker maar gezet en met mijn slaperige hoofd naar Hoek van Holland gereden. Daar stond Donny bij zijn auto en hij vroeg: “Wat heb jij bij je?” Enigszins beschamend antwoordde ik: “Sorry Donny, daar mag ik  niet over praten van Marcel. Als hij het wil zeggen, dan vind ik het prima hoor”.
De trein kwam en Marcel stapte uit. Hij had heerlijke Groninger koek meegenomen. Marcel heeft mijn vondst toen aan Donny laten zien en ik ben weer naar huis gegaan. Weet wel dat we een hoop lol hebben gehad op het werk toen ik dit tegen een bewoonster van mij vertelde met haar dochter.

Het traject van onderzoeken was begonnen. Marcel had beloofd mij op de hoogte te houden van de resultaten. Dat was echt super. Het werd getekend,  gefotografeerd door Frans de Vries www.toonbeeld.nl , C14 datering, gebruiksporen onderzoek, besproken, etc etc etc.
Al heel snel kreeg ik bericht van Marcel dat ze zeer verrast waren over de uitkomst van de C14 datering. Ze dachten eerst dat het om een Mesolithische vondst ging. Totaal verrast waren ze toen bleek dat de berkenteer een ouderdom had van 50.000 jaar.

Neanderthaler tijd!!
De pek werd ook onderzocht en het resultaat was net zo verrassend. Het ging om berkenteer .
Het mooie aan dit onderzoek was dat er steeds meer vragen beantwoord werden. Vondsten met berkenpek waren in Europa alleen in Italië  (200.000 jaar oud!) en in Duitsland  (ongeveer 45.000 jaar oud)  gevonden. Tjonge, het was wel een uitzonderlijke vondst geworden zeg. Een museumstuk waardig!
Nadat alle onderzoeksresultaten binnen waren heeft Marcel met de nadere onderzoekers een artikel geschreven. Het resultaat was dat het 21-10-2019  de  voor pagina van de “PNAS” heeft behaald.

Hoe geweldig trots ben ik op Marcel en alle ander onderzoekers. Fantastisch!!

Er is aangetoond dat de Neanderthaler in staat waren om een complexe techniek toe te passen om berkenteer te maken uit berkenschors, van hoogwaardige kwaliteit.  En dat van de weinige kleine berkenboompjes die toen in de steppe groeiden.  De Neanderthalers hebben een soort multi- functioneel gebruiksvoorwerp gemaakt, waar ze planten mee konden snijden en vlees van huid en botten kon halen. Hoe innovatief!
Heel bijzonder vind ik dat het helemaal intact is. Het artefact heeft de tand des tijds doorstaan. Wisselende temperaturen overleefd en wat al niet meer.
Als het even hard vriest, is het asfalt van de wegen gebarsten. Maar dit artefact met pek is van een uitzonderlijk hoogwaardige kwaliteit, zodat het nog heel is. Dat is nu echt wat je noemt een “levenslange garantie!”.

Het artefact met berkenteer heeft nu een plekje verworven in het Rijks Museum van Oudheden in Leiden. Het hoort daar thuis. Iedereen kan het zien en bewonderen. Op dit moment ligt het daar tot half januari 2020.
Wanneer ik de vondst zie, blijf ik mij verwonderen dat het maar 3,5 cm x 3,5 cm groot is en dat onze voorouders de Neanderthalers het gemaakt en gebruikt hebben.

Daar word ik stil van.

Ik ben blij en trots dat ik het gevonden heb. Blij dat het in goede handen is en dat ik een bijdrage heb kunnen leveren aan de archeologische wetenschap als amateur(archeoloog).
Het was een leerzame tijd.

Mijn naam in de “PNAS”. Hoe gek kunnen dingen lopen, mijn naam is onderdeel geworden van de Nederlandse (Westlandse) geschiedenis, hahaha. Mijn familie, vrienden, zandmotorzoekers en collega’s zijn trots en ze hebben alles in de media kunnen volgen.
Het overkwam mij gewoon en wie weet, wat wij als zoekers nog meer zullen vinden? Wat een super interessante hobby hebben wij toch!
Ik wens jullie allemaal mooie vondsten toe!

Een verhaal van Willy van Wingerden, het overkwam haar gewoon. De landelijke pers stortte zich op haar topvondst. Heerlijk zo'n vondst!!

Klik hier voor meer verhalen van (amateur)archeologen en hun vondsten.