Ik zal mij eerst eens even voorstellen. Mijn naam is Johan Oldenhuizing, 59 jaar en woonachtig in het prachtige Drenthe.
Mijn grote hobby is het zoeken met een metaaldetector. Ik zoek inmiddels al heel wat jaren en heb diverse prachtige vondsten mogen doen. Altijd samen op pad met mijn vaste zoekmaten Wilfred en Johannes.
Het leuke van deze hobby is dat je heerlijk buiten bent en zo af en toe een bijzonder vondst doet die anders verloren zou zijn gegaan. Daarmee is dan weer een stukje geschiedenis veilig gesteld.
Uiteraard worden al onze vondsten keurig gemeld en geregistreerd in PAN (Portable Antiquities of the Netherlands ). Het doel van PAN is om oudheidkundige vondsten in privébezit, met name metaalvondsten gevonden met behulp van een metaaldetector, te documenteren en online te publiceren, en zo de informatie over de vondsten en hun vondst locatie beschikbaar te maken voor wetenschap, erfgoedonderzoek, musea en alle andere geïnteresseerden.

Het mooie van deze hobby vind ik persoonlijk, dat je zo af en toe een voorwerp vindt, die je niet kunt thuisbrengen. Dan probeer ik er een verhaal bij te krijgen door mijn contactbronnen aan te spreken en op deze manier er een determinatie aan te geven. Ik krijg een kick om persoonlijke voorwerpen te vinden die ooit iemand gemaakt of gebruikt heeft en wellicht daarna heeft verloren of anderzijds. Na zovele jaren mag ik dan de eerste zijn om het weer aan te raken en te bekijken.

Zo ook op zondag 17 juni 2020. Mijn zoekmaat Wilfred en ik hadden afgesproken te gaan detecteren.
Na telefonisch overleg waar wij die dag zouden gaan zoeken, spraken wij af om 07:30 uur op de geplande locatie te  zijn. Het was een gebied waar wij nog niet eerder hadden kunnen zoeken, omdat het venig terrein was en erg vaak te nat is om op te lopen. Maar het was nu al een tijdje kurkdroog weer geweest, vandaar onze keuze.

Vol goede moed begonnen wij aan onze zoektocht. Wilfred ging de ene kant van het land op en ik nam de andere zijde. Na een tijdje kwamen wij elkaar tegen en zoals altijd natuurlijk direct de vraag van: “En, al wat gevonden?” Allebeide hadden we tot dusver eigenlijk niks bijzonders, behalve wat doorkijkers (kale versleten munten) en andere niet noemenswaardige voorwerpen.
We waren een beetje teleurgesteld, want wij hadden van de locatie iets meer verwacht gezien de geschiedenis van het gebied. We besloten op het laagste stuk land -waar het zoals gezegd normaal altijd te nat is om te lopen- te gaan zoeken. Zo gezegd zo gedaan. Maar na een aantal uren te hebben gepiept, waarbij weinig vondsten werden gedaan, zakte ons de moed een beetje in de schoenen. Mijn zoekmaat Wilfred zei: “Nou Johan, we kunnen deze locatie ook wel van onze lijst schrappen!” Waarop ik beamend knikte en voorstelde zo langzamerhand weer terug te lopen naar de auto.

Nog geen 2 minuten later kreeg ik een vaag signaal binnen en stond eerst te twijfelen om de schep in de grond te steken of niet. Ik zeg altijd; bij twijfel gewoon “spitten” en dus begon ik te graven. Het signaal werd steeds beter en toen ik het voorwerp zag liggen, had ik meteen door wat voor een bijzonder object dit was. Ik raapte het op en heb er eerst vol verbazing naar gekeken, alvorens ik Wilfred riep om eens te komen kijken wat ik had gevonden had. Het bleek te gaan om een bronzen vlakbijl of hele lage randbijl, in perfecte onbeschadigde staat. Wilfred zijn mond viel open en schreeuwde: “Man weet je wel wat dit is, dit is een prachtige vondst!!”

Wij zijn er maar even bij gaan zitten en hebben zo wel een kwartier op het land gezeten. De bijl ging van de ene naar de ander om te bekijken. En we zaten daar maar! Wat geweldig dat deze bronzen bijl na zovele duizenden jaren het daglicht weer zag, wij waren de eerste die de bijl in handen hadden, nadat iemand deze wellicht ooit had verloren of als een offervondst had gedeponeerd. Mogelijkerwijs is ze als gift meegegeven aan een overleden dierbare.
De vondst maakte deze dag onvergetelijk! Het blijkt maar weer hoe mooi deze hobby kan zijn!!

Maten:

Even een paar maten. De lengte van de bronzen bijl is 9,5 centimeter. De grootste breedte (bij de snede) is 3,5 cm. De breedte op de top bedraagt 2 cm. Terwijl in het midden de bijl een dikte van 1 centimeter heeft. 
In feite is het dus een uiterst kleine bijl. Niet zo verwonderlijk aangezien het materiaal waarvan het gemaakt is, niet in onze streken voorhanden was. We weten inmiddels dat er productiecentra in Engeland en Duitsland gelegen hebben. Ongetwijfeld zal een handelaar de bronzen bijl in onze streken geprobeerd hebben te ruilen.
Ik spreek iedere keer wel van een bronzen bijl, maar dat is allerminst zeker. Vlakbijlen (en hele vroege randbijlen) hebben in de vroegste fase een legering van koper en een beetje arseen. Deze laatste component werd toegevoegd om het koper steviger te maken. Als het alleen een koperen bijl zou zijn, dan is de bijl uniek in zijn soort voor Drenthe. Zo’n bijl kennen we alleen van de ijsman Ötzi. 
Later ontdekte men dat door toevoeging van tin de bijl nog steviger werd. Zelfs als dat bij mijn bijl het geval is, dan blijft ze uniek!

Dateringsargumentatie:

Deze bijlen (hele lage randbijlen – Johan) zijn in Nederland vaak losse vondsten en aldus is er geen complexdatering voor dit type (Fontijn 2002, 68). De datering in de Vroege Bronstijd (2000 -1800 v. Chr.) berust wat Nederland betreft voornamelijk op de herkomst van het metaal en typologische argumenten. Dateringen zijn echter wel beschikbaar voor enkele buitenlandse exemplaren en deze vallen zonder uitzondering in de Vroege Bronstijd.
Verspreiding: bijlen van dit type komen voor in Groot-Brittannië en Duitsland en Denemarken, wat lijkt te wijzen op een Noordwest Europees eerder dan een lokaal fenomeen
(Cf. Butler 1995/1996 en door mij overgenomen uit PAN).

Mocht het wel een vroege vlakbijl zijn dan zou ze zelfs uit het Midden Neolithicum B (-3400/-2850 v. Chr.) kunnen stammen, met een doorloop in de vroege bronstijd.

Op dit moment wordt er verder onderzoek gedaan naar de herkomst, samenstelling en juiste determinatie van de bijl, zodat het verhaal achter deze bijzondere vondst compleet wordt. We wachten af!

Johan Oldenhuizing.

 

 

De Verteller van het Oude heeft Johan de afgelopen maand voor het eerst ontmoet. Hij wilde wat weten over de door hem en zijn zoekmaat Wilfred gevonden stenen. En passant brachten de mannen enige topvondsten mee. Waaronder het hierboven beschreven bijltje. 
De gedrevenheid, passie en zorgvuldigheid straalt ervan af. Johan is een amateur archeoloog/detectorman die goed bezig is met zijn hobby! 
Ik verwacht in de nabije toekomst nog meerdere topvondsten!

Klik hier voor meer verhalen van (amateur)archeologen en hun vondsten.