Enthousiaste scholieren

Over het algemeen zijn leerlingen van een basisschool geïnteresseerd in geschiedenis en verhalen. Twee dingen die m.i. onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. De Verteller van het Oude treft het dit jaar bijzonder, zijn klasje is voor beide zaken zeer te porren. Zo zeer zelfs dat ze na schooltijd de velden mee op wilden om artefacten te zoeken. En zo tuften wij gezellig keuvelend naar een van mijn vindplaatsen. De kits stonden nog geen minuut op het veld of ze kwamen al met diverse stenen op mij aflopend. Ik kreeg het druk, zelf zoeken was er nauwelijks bij. Al gauw hadden de drie jongens en het ene meisje door waar ze op moesten letten. In een uur tijd vonden ze meer dan 60 artefacten, waaronder enkele kernen en lange klingen. Het enthousiasme werkte aanstekend, ik kreeg al weer zin in de dag van morgen, om in de klas een nieuw verhaal te vertellen.

Vuursteen collectie uit Rijckholt (2)

Eerder in dit nieuws heeft u al kunnen lezen dat ik samen met de VAEE (experimentele archeologie) bezig ben een vuursteen collectie uit Rijckholt (Zuid-Limburg) in kaart te brengen en te beschrijven. De artefacten stammen uit diverse opgraving die onder leiding van de bekende archeologen Waterbolk en Van Giffen zijn doorgevoerd. Om meer informatie omtrent de vondsten te verkrijgen togen Ernest Mols en ik naar het Groningen Institute of Archaeololy (GIA). In onze verwachtingen werden we niet teleurgesteld. Directeur Daan Raemaekers stelde welwillend zijn kantoor ter beschikking en had ter voorbereiding op onze komst alle beschikbare documentatie uit de opgravingsjaren klaargelegd. Daarbij zaten de originele vondstenboekjes en alle opgravingskaarten. Een ware schat voor ons. Vele honderden foto’s en beschrijvingen later, gingen wij opgetogen huiswaarts. Onze database is weer een stuk vollediger!

Doorboord steentje

Mijn ogen werden groot. Voor me op tafel lag een ongeveer 3 cm groot steentje, ze bleek doorboord te zijn in de prehistorie en afkomstig van een amateur archeoloog die haar opgeraapt had in centraal Drenthe. De vondsten waren ingeleverd bij het Noordelijk Archeologisch Depot en lagen al een tijdje op determinatie te wachten. De steen was van twee kanten doorboord, conisch zo u wilt. Waarschijnlijk met behulp van een stenen boortje. Duidelijk waren de slijtage sporen aan een zijde te zien. In ieder geval had er een touw(?) doorheen gezeten.
Ikzelf heb nog nooit een dergelijk exemplaar gevonden, ze is eenvoudig, niet bijzonder mooi, maar door haar zeldzaamheid fantastisch.
Doorboorde steentjes worden bij opgravingen van kampementen wel eens gevonden. Datering van late steentijd tot het eind van de nieuwe steentijd. Dus in de periode tussen 12000 en ongeveer 2000 voor Chr. Over hun functie is niet veel bekend. Het schijnt dat ijsman Ötzi er een aan zijn tas had, bedoelt als sluiting. M.i. zijn knopen van hout en been daar meer voor gebruikt. Veel makkelijker te maken en een stuk lichter. Het steentje moet het waarschijnlijk hebben van haar gewicht, om iets te verzwaren. Mogelijk een net of een draad van een weefgetouw. Zelfs het gebruik als spinsteentje valt niet uit te sluiten, hoewel deze vaak van klei werden gebakken.
Ikzelf zou er een touwtje doorheen doen en om mijn nek dragen. Waarom? Gewoon omdat ik het leuk vind.

Metaaldetector in de klas

De deur van mijn klaslokaal op de basisschool gaat open. Martin van den Bosch komt binnen. Het is meteen stil. Ik had de klas voorbereid op zijn komst -in het kader van een project over Vikingen- en er werd met spanning naar uitgekeken. Martin is namelijk de vinder van een heuse Viking schat(2014). En dat spreekt een ieder aan!! Onder “ouder nieuws” vindt u over de schat meer informatie, wel even door scrollen.
De leerlingen hingen aan zijn lippen, enthousiast werden vele vragen gesteld.
Met hetzelfde enthousiasme beantwoordde Martin ze. Bewondering oogstte Martin toen hij vertelde dat hij zijn vondsten had kunnen verkopen, maar dat niet had gedaan omdat ze in een museum thuis horen. De aandachtig toehorende meester hoopt dat veel meer amateur archeologen dit voorbeeld zullen volgen. Je handelt niet in artefacten van onze voorouders!
Martin zou ongeveer een uurtje blijven, het werden er ruim twee! Na zijn verhaal zijn we naar buiten gegaan en hebben we met twee metaaldetectors gezocht naar spulletjes in het zand rondom speeltoestellen. In totaal leverde dat 9 moderne muntjes en een fietssleutel op. Morgen gaan we ze schoonmaken.
Zelden heb ik mijn groep voor zo’n lange tijd enthousiast gezien. Ik weet zeker dat een aantal met de schop de tuin in getrokken zijn, op zoek naar begraven schatten. Enfin, morgen zal ik het zien.
En Martin, reusachtig bedankt. Geschiedenis in optima forma! Het was top, een topdag met top vondsten.
Meer informatie over Martin en zijn vondsten vindt u op: www.duppies.jouwweb.nl

Determinatie amateur collecties

Op de tweede donderdag in maart was het eindelijk zover. De determinatie van collecties van amateur archeologen in Nuis ging weer van start. Samen met enige archeologische maatjes determineert de Verteller van het Oude de bij het depot ingeleverde steenverzamelingen. Het Noordelijk Archeologisch Depot -NAD-  bezit inmiddels een goed beschreven (amateur) archief, enkele honderdduizenden steentjes hebben wij de afgelopen twaalf (?) jaar hieraan mogen toevoegen. Een enorme klus welke alleen mogelijk was door de tomeloze energie van vrijwilligers en medewerkers. Door de determinatie hebben onderzoekers de mogelijkheid gericht te zoeken, zonder dat hele collecties doorgezocht moet worden. Bovendien breidt het onze kennis over het leven in de prehistorie enorm uit. 
Bij deze dus de oproep om verzamelingen -indien u eraan toe bent!- in te leveren.
Niet elke collectie is even interessant om te determineren. Donderdagavond was daar een sprekend voorbeeld van. Tussen de vele stenen, zand en stro (!) bevond zich maar een enkel artefact. Maar ook deze verzameling werd behandeld alsof het topvondsten betrof. En zo hoort het. Niesend van de stof reed ik voldaan terug naar huis, in de wetenschap dat volgende week een nieuwe collectie wacht.

Vuursteencollectie uit Rijckholt

Ongeveer acht jaar geleden bereikte ons de vraag van het Groningen Institute of Archaeololy (GIA) of we iets konden met een collectie vuursteen uit de mijnen van Rijckholt (Limburg).
In de prehistorie werd gedurende een paar duizend jaar een grote hoeveelheid vuursteen gewonnen uit ondergrondse aardlagen. De toenmalige mensen groeven voor dat doel vele loodrechte schachten door het krijt om vervolgens de rijke vuursteenaders horizontaal te volgen. Van het verkregen vuursteen (hele grote brokken, waar men in “Drenthe” jaloers op zou zijn) werden grote klingen, dolken en bijlen vervaardigd, om ze vervolgens te verhandelen. Op die manier zijn ook in mijn provincie artefacten terecht gekomen.
De VAEE (Vereniging Experimentele Archeologie) was blij verrast en stemde graag in met het verzoek van het GIA. De collectie vuursteen is afkomstig van de opgravingen van Van Giffen en Waterbolk. Ze stamt grotendeels uit de jaren 1923 t/m 1964. Gedurende vele jaren konden de leden van de VAEE de vuursteentechnieken van onze voorouders bestuderen en imiteren. Onlangs bereikte ons het verzoek de collectie beschikbaar te stellen aan het nieuw te bouwen museum in Rijckholt. De VAEE wil hier graag aan meewerken! Maar voor dat tot een eventuele overdracht overgaan wordt, willen we goed in kaart brengen om welk materiaal het gaat. Daartoe zal de komende tijd de collectie geïnventariseerd worden. Gezien de hoeveelheid materiaal zal de enorme klus vele vrije dagen opslokken. De Verteller van het Oude verheugt zich erop. Wordt vervolgd.

Steentijd dag Leiden

Terug in de bankjes van de universiteit!
Voor de 29e keer werd de Steentijd dag georganiseerd. Uit heel het land komen archeologen (beroeps en amateurs) op deze dag af. Het is geweldig om je “maatjes” weer eens te spreken en de laatste nieuwtjes uit te wisselen.
In de banken van de Universiteit van Leiden werden we vergast op 8 prachtige lezingen. Voor de Verteller van het Oude was de bijdrage van Yannick Raczynski-Henk het meest aansprekend. Zijn (en anderen) opgraving in Nor Geghi (Armenië) van Neanderthaler (en ouder!) artefacten was buitengewoon inspirerend. 
Op 1 februari 2020 vindt de 30ste steentijd dag plaats. Ik kan niet wachten!

Vermaning – oneindig in het nieuws

Afgelopen zondag -6 januari- reed ik niets vermoedend naar huis. Mijn stemming was al net zo gedaald als de temperatuur buiten. Een zoektocht op een van “mijn” akkertjes had behalve enkele verkleumde ledematen, niets opgeleverd. Mijn vingers vonden de knop van de radio en even later klonk de stem van de presentatrice van OVT (VPRO) door de auto. Zij kondigde een reconstructie van de “zaak Vermaning” aan met niet eerder gehoorde opnames.
Eenenveertig minuten lang heb ik geboeid zitten luisteren naar o.a. Wijnand van der Sanden en Anja Schuring (beiden auteurs van het boek “De zaak Vermaning”.), Dick Stapert, prof.Waterbolk, Van der Waals en diverse APAN-leden.
Ook nu laaide de strijd tussen voor;- en tegenstanders van Vermaning af en toe weer op, maar bij mij overheerste de tevredenheid. OVT is er m.i. in geslaagd een objectief beeld van de hele affaire rondom Drenthe’s meest bekende amateurarcheoloog te maken. Indien u de aflevering wilt horen, klik dan op onderstaande link.
In ieder geval waren alle betrokkenen het er over eens: “Tjerk Vermaning heeft een enorme boost gegeven aan het Neanderthaler onderzoek in Nederland”.
Met als hoogtepunt de vondst van een kampement “bij Assen”, en hier komt de Verteller van het Oude weer in beeld. Loopt hij toch nog een beetje in de voetsporen van zijn beroemde voorganger.
Link naar OVT: De zaak Vermaning

Drelsdorf in een Duitse publicatie

In de Archäologische Nachrichten Schleswig-Holstein publiceerden Sönke Hartz en Martin Segschneide hun bevindingen over de Neanderthaler vindplaats in Drelsdorf onder de titel:”Eiszeitliche Jäger in Drelsdorf, Auf den Spuren der frühesten Besiedlung in Schleswig-Holstein.” Lees hieronder hun verslag.
Drelsdorf publicatie Sonke en Martin

Drelsdorf, noordelijkste Neanderthaler kampement van Europa

In het noorden van Duitsland, 40 kilometer van de Deense grens, ligt het rustieke dorpje Drelsdorf. Sinds een aantal jaren ondersteunen Nederlandse (amateur)archeologen hun Duitse collega’s bij het zoeken naar artefacten van Neanderthalers.
In deze website kunt u diverse artikelen lezen, o.a. over een prachtige kern. Deze keer -midden november- vond onze ploeg, onder de bezielende leiding van Jaap Beuker en Sönke Harz, twaalf artefacten. Wederom was de vondst van een kern  -opgeraapt door Jan van Rijn- het hoogtepunt. Rondom zijn prachtige klingen afgeslagen. Het doet ons vermoeden dat we hier met de laatste Neanderthalers hebben te maken.
Het Dagblad van het Noorden had een verslaggever -Job van Schaik- meegestuurd. In de pdf-bestanden valt zijn verhaal te lezen. De laatste woorden in het artikel zijn van de “Verteller van het Oude”, hij kan niet wachten tot de volgende zoektocht.
Lees hier het verhaal: Drelsdorf2 Drelsdorf1

Tegenvallende Mp-zoektocht

Tijdens de onthulling van Dicks bankje, zie het stukje hieronder, viel op dat onze Neanderthaler vindplaats er doorregent genoeg uitzag om hierop een zoektocht naar artefacten te organiseren.
Helaas viel de opbrengst deze keer tegen. Jan van Buuren was de enige die een mp-afslag mocht oprapen.
Het mooiste moment kwam na afloop van de zoektocht. Het kleine team heeft een tijdje zitten uit te rusten op het bankje van Dick.

Bankje ter nagedachtenis van Dick Brinkhuizen is onthuld.

Bij tijd en wijle kwam de regen met bakken uit de lucht. Het leek alsof de hemel haar bijdrage wilde leveren aan de bedroefde groep van dertig personen die zich moeizaam over het glibberige modderpad voortbewoog.
We liepen langs de midden-paleolithische vindplaats “bij Assen” en waren op weg naar de plek waar ter nagedachtenis aan Dick Brinkhuizen een houten bankje zou worden onthuld.
Ruim twee jaar geleden overleed Dick. Gewaardeerd archeoloog, maar bovenal ons archeologisch maatje. Dick heeft in Noord-Nederland 5 vuistbijlen gevonden, een aantal dat tot op de dag van vandaag door niemand is geëvenaard. Hij was een van de stuwende krachten achter het onderzoek naar de Neanderthaler site “bij Assen”, vandaar dat aan de rand van de vindplaats, met dank aan Staatsbosbeheer, nu een in memoriam plaats is gecreëerd.
Het bankje werd door Jasmina, zijn weduwe, onthuld.
De inscriptie op het bankje maakt het duidelijk; Dick was onze vriend! De wandelaar die even de vermoeide benen rust geeft en plaats neemt op het bankje, kijkt uit over de vindplaats en het naastgelegen beekdal. Een uitzicht dat zo geliefd was bij Dick, de “Verteller van het Oude” had graag nog een keer naast hem gezeten.

trefwoord: nieuws, nieuws, nieuws, nieuws