Nieuws (2023) Mijn archeologische belevenissen en nieuws van anderen

September 2023

“Verdwenen” artefact terecht!

Middenpaleolitische schrabber van Sigrid WolfNegen artikeltjes onder de huidige, leest u een verhaal over Sigrid Wolf. Ik had dat artikel ook op Facebook geplaatst. Onder de mensen die commentaar hierop gaven waren Frans de Vries en Matthijs Vos. Door hen werd ik gewezen op een Middenpaleolitische schrabber die Sigrid gevonden had in Smilde. Helaas kon niemand mij vertellen waar het artefact gebleven was, ik begon al te vrezen dat ze verloren was gegaan voor Drenthe. Vooral ook omdat een groot deel van Sigrids artefacten door een Duitse archeoloog meegenomen waren. 
Gelukkig was mijn vrees ongegrond. In 2008 heeft Sigrid haar schrabber geschonken aan het Drents Museum. In het veel geprezen boek “Valsheid in Gesteente”, staat op pagina 104 een foto afgebeeld van Sigrids artefact. 

Vincent in Drenthe

Voorafgaand aan de officiële opening van de tentoonstelling “Vincent van Gogh in Drenthe” organiseerdeTentoonstelling Drents Museum over de werken van Vincent van Gogh in Drenthe het Drents museum voor haar “vrienden” een speciale introductie. 
Verwachtingsvol toog ik er naar toe. En … ik werd absoluut niet teleurgesteld.
Ten eerste werd ik getrakteerd op een prachtige lezing, een uiteenzetting van Vincent zijn reizen voor en door Drenthe. Diverse feiten die mij onbekend waren, kwamen mij ter ore. 
De tentoonstelling is een must! Vierentwintig schilderijen maakte Vincent in het veengebied van Drenthe. Hiervan kunt u zestien werken bewonderen. Daarnaast zijn er vele werken te zien van schilders door wie Van Gogh geïnspireerd is geraakt.
Helemaal flabbergasted was ik van de visuele toer die u kunt maken als u plaatsneemt in de coupé (symboliserend de reis per trein van Vincent naar Drenthe) en de minstens vier meter hoge afbeeldingen aan u voorbij gaan. 
Ik heb erg genoten van het gebeuren en daarom geeft
de Verteller van het Oude de volgende adviezen: a) Bezoek de tentoonstelling b) Word “Vriend van het Drents Museum”.
 
Zomer 2023

Drentsche Volksalmanak

Oude Drentsche VolksalmanakHelp, help!!
Ik probeer mijn collectie DVA uit te breiden. Helaas gaat het minder snel dan ik gehoopt had. Op het internet zijn ze maar mondjesmaat te vinden. Althans de wat oudere exemplaren. En juist daar ben ik naar op zoek. Tussen 1925 en 1950 mis ik nog de jaren ’27 en ’28 +1934 t/m 1939. Heb een of meerdere delen van dit Drentsche jaarboek en je zou ze kwijt willen tegen een redelijke prijs, stuur mij dan even een PB. Voor nog oudere exemplaren houd ik me ook aanbevolen. 

15 onbekende concentratiekampen 

Barak uit Kamp Versen.De afgelopen twee jaar ben ik -samen met vriend Kees- op zoek geweest naar overblijfselen van  concentratiekampen in het Emsland. In de streek langs de Drents/Groningse grens, aan Duitse zijde, heeft zich gedurende de Tweede Wereldoorlog -en vlak daarvoor-  een afschuwelijk en nu bijna vergeten drama afgespeeld. In 1933 Richtten de Nazi’s 3 werkkampen in voor de tegenstanders van Hitler, zonder veroordeling konden zij weggestopt worden in deze kampen, te midden van uitgestrekte moeras gebieden. Doel was de gebieden te ontginnen en gereed te maken voor de landbouw.
Soms ontsnapte een gevangene naar Nederland -de grens was soms niet verder dan 1500 meter weg- waarna ze opgepakt en teruggestuurd werden. Velen werden meteen doodgeschoten, Auf der Flucht erschossen!
In de jaren daarna kwamen er steeds meer kampen bij, 15 in totaal. De populatie veranderde.  O.a. verzetsstrijders en krijgsgevangenen werden er opgesloten. Ook Nederlanders kwamen in de kampen terecht. Men moest vele ontberingen doorstaan. Te eten kregen de mensen nauwelijks, het werk was zwaar. De bewaking meedogenloos, de kleding ontoereikend, ziekten braken uit. Volgens de officiële cijfers hebben meer dan 30.000 mensen hun leven verloren in de door Jan en alleman verlaten omgeving. Het werkelijk aantal doden is veel hoger. In de vele massagraven liggen duizenden Russische soldaten, meestal gestorven als gevolg van uitputting -ze werden stelselmatig uitgehongerd- en ziekten, vnl. vlektyfus en dysenterie. 
Hun behandeling tart elke beschrijving, een Russisch leven was niks waard. Er stierven meer ongelukkigen dan er in de boeken geregistreerd staan. Sommige onderzoekers beweren dat met het dubbele aantal sterfgevallen (vermoorden) rekening gehouden moet worden. 
Tegenwoordig is van de kampen weinig over. Je moet goed zoeken naar aanwijzingen uit het verleden. Maar ze zijn er. Vandaag de dag is er meer aandacht voor wat er minstens 80 jaar geleden gebeurd is. In Esterwegen is een groot herdenkingscentrum opgericht. Daar kan de bezoeker de verschrikking van het Nazi regime goed in zich opnemen. Vergeet vooral niet een bezoek te brengen aan de vele massagraven. Het maakt je nederig, steeds maar weer stel je die ene vraag: ‘Waarom doen mensen elkaar dit aan?”

Oermarkt Emmen

Aan het begin van de vakantie werd de Verteller van het Oude en zijn maatjes Ernest en Josée gevraagd om in Emmen de Oermarkt te komen opluisteren met demonstraties vuursteenbewerken. Gezien deVerteller van het Oude op de Oermarkt in Emmen, vuursteen bewerken met kinderen. ervaring van vorig jaar rekenden wij -van ArcheoFlint- op een zeer drukke dag en een overweldigende belangstelling van de jeugd. 
De Oermarkt, met vele stalletjes op het gebied van archeologie/geologie, vormt bij uitstek een geschikt uitje voor het hele gezin. 
Dit jaar zat het weer gelukkig mee en ondanks de vele activiteiten in Emmen op die dag, werd het een zeer drukke en gezellige dag. We hebben honderden kinderen kunnen helpen hun eigen speerpunt/bijl of pijlpunt te laten maken.
Een fantastische organisatie en een super enthousiast publiek doet ons uitzien naar volgend jaar.

Sporen op het land

Zo, de gedwongen rustperiode zit er weer op.
najaar zoektocht Verteller van het Oude Het najaar zoekseizoen is weer begonnen voor me. De dag ervoor was ik langs mijn meest interessante plekken gereden. Veel gewassen stonden nog op het land, een aantal akkers waren reeds onbegaanbaar vanwege de groenbemester die nog sneller als paddenstoelen uit de grond schieten.
Eén akker was echter begaanbaar. De boer had geen bezwaar, dus toog ik er in de vroege ochtend op uit. Door de regen van de afgelopen tijd was de zichtbaarheid op grond fantastisch.
Het duurde dan ook niet lang voordat ik mijn eerste artefact kon oprapen. Er zouden nog meer dan 100 volgen. 
Je bent altijd op zoek naar iets bijzonders, dat geluk had ik deze keer niet. Wel drie schrabbers, ook leuk!

Mammoet aan de muur

Nou ja, beetje overdrijven mag wel!ribben van een mammoet aan de wand
Een tijdje geleden ben ik in het bezit gekomen van twee ribben. Volgens mij behoren ze toe aan een mammoet. Helaas zijn ze niet compleet, sterker nog, er ontbreekt een belangrijk deel.  De dikke knobbel voor de aanhechting aan de ruggengraat is weg en het uiteinde -het dunnere gedeelte- is ook afgebroken. Bovendien is één van de ribben overlangs gescheurd.
Maakt allemaal niet uit, ik ben er blij mee! In een verloren hoekje van mijn kamer hangen ze aan de wand. Rustig afwachtend tot de schedel met de grote slagtanden hen gezelschap komt houden.

Akropolis van Athene

Even wat anders.

Akropolis van AtheneIk maakte in 2000 kennis met een van de beide auteurs van bovengenoemd boek, Eric Moormann. Toentertijd was hij werkzaam aan de UvA. De daaropvolgende vijf jaar zou hij een van projectleiders van het Nemrud project in Zuidoost-Turkije zijn. Ik was daaraan verbonden als de logistiek manager. 
Zijn enorme kennis van de Grieks/Romeinse wereld slurpte ik op.
Het contact verwaterde, via zijn grote hoeveelheid publicaties bleef ik Eric een beetje volgen.
Onlangs verscheen o.a. van zijn hand een nieuw boek. Wederom slurpte ik de informatie in mij op. De Akropolis van bronstijd tot aan heden. Haar bewogen geschiedenis in vele facetten beschreven op een zeer aansprekende manier. Uiterst leesbaar en verlucht met vele foto’s. 
“De Akropolis van Athene” staat op de longlist voor de Libris geschiedenis prijs, van mij mag ze door naar de shortlist. Ja, zelfs winnen. 
Super Eric (en Janric)!

Kanonskogel, ter land en ter zee

Zo af en toe vind ik het heerlijk om over een rommelmarkt te lopen. Snuffelen naar koopjes, afdingen en meestal iets kopen wat ik eigenlijk niet nodig heb. kanonskogel draaibas
Zo ook op deze donderdag in de zomervakantie op een markt in Zuidlaren. Ik bleef staan bij een standje waar je normaal gesproken aan voorbij gaat. Op de tafel lagen diverse gereedschappen -sommigen zwaar verroest- uit de tijd van mijn grootouders. Nu ben ik al een man op redelijk gevorderde leeftijd, dus dat is al een behoorlijke tijd geleden. Met zo’n vage en lome blik in de ogen van “Hier ligt toch niets”, flitste ik over de tafel heen. Ineens werden de pupillen groter en bleef mijn blik gericht op een klein, rond voorwerp. “Een kanonskogel”, hoorde ik de ervaren verkoper ongevraagd zeggen. Hij kon me de herkomst -“Opgekocht in een partij”- niet vertellen. Helaas. 
De kanonskogel meet 5,6 centimeter in doorsnede en is van gietijzer. Het gewicht bedraagt ca. 600 gram.
Het zou kunnen zijn dat de kogel afgeschoten werd door een zgn. draaibas. Een klein kaliber geschut dat op de reling van een schip gemonteerd was. Deze stond op een ijzeren pen -de mik-, zodat het kanon alle kanten op kon worden gedraaid. Ze diende om waarschuwingsschoten af te vuren of in geval van entering schade aan de tegenstanders toe te brengen. Voor een draaibaskogel is het gewicht aan de zware kant. Daarom zou een ander kanon type eigenlijk voor de hand liggen. Helaas ben ik niet genoeg deskundig op dit gebied. Wie wel?
Ten slotte een derde mogelijkheid. Het kwam voor dat een groter kanon geladen werd met een aantal van deze kogels. Ze heeft dan een verwoestende uitwerking op de tegenstanders.
Vanaf nu bestaat mij verzameling uit duizenden steentjes en één ijzeren artefact van de rommelmarkt, waarvan de herkomst niet meer te achterhalen is.

Sigrid, vrouw met hart voor Neanderthalers.

Collectie Sigrid Wolf, gereed om uitgezocht te worden.

Een aantal jaren geleden overleed Sigrid Wolf. Tijdens haar leven was ze een verwoed verzamelaar van stenen. Uiterlijk en beeltenissen die ze hierin zag vormde de basis van haar collectie.
Daarnaast verzamelde Sigrid diverse artefacten uit de tijd van Neanderthalers. Helaas heeft zij hiervan geen administratie bijgehouden, zodat wij nu in het duister tasten over de herkomst van de meeste artefacten. Een manco dat vaker voorkomt bij amateurarcheologen, waardoor de vondsten inboeten aan archeologische waarde.
Haar nabestaanden riepen de hulp in van Ernest, die op zijn beurt de Verteller van het Oude inschakelde. 

Vroeg in de ochtend begonnen we de vele duizenden stenen te bekijken op bewerkingssporen. Afgezien van diverse Mesolitische en Neolitische afslagen kwamen we vooralsnog niets bijzonders tegen. Tot dat we bij de laatste kisten aankwamen……
Voor mij lag een prachtige vuistbijl!!
Een exemplaar die we uit Noord-Nederland en Noord-Duitsland -het zoekterrein van Sigrid- niet kennen. Gelukkig was op de de achterkant Abilly genoteerd, een gebied tussen Tours en Lemans in Frankrijk ter grootte van 32000 km2 . Een verdere precisering is niet mogelijk.
Het vermoeden bestaat dat Sigrid het artefact heeft aangekocht.
De Verteller van het Oude heeft het genoegen gehad haar twee keer te mogen ontmoeten. Op hem maakte ze een gedreven en onuitwisbare indruk. Tijdens haar leven probeerde ze artefacten te vinden die gezien werden als kunstuitingen van Neanderthalers. Ze vond het onbegrijpelijk dat ik niet zag wat zij in de stenen zag.
Beste Sigrid, ik heb bewondering voor jouw doorzettingsvermogen en je onophoudelijke inspanning de wereld van onze gezamenlijke voorouders te ontrafelen. 
Rust zacht!

Mei 2023

Een verbazingwekkende collectie

Bijlen uit de Collectie van Huub SpronckHet mooiste object in het bezoekerscentrum van Rijckholt (zie een paar eerdere berichten) is een grote, prachtig geslepen bijl. Geen beschadiging te zien! Mogelijkerwijs een grafgift!
Ik stond er vol bewondering naar te kijken en raakte in gesprek met de man naast mij.  Huub Spronck -uit Cadier en Keer- vertelde mij dat dergelijke bijlen geen zeldzaamheid in Limburg waren. Hij had er ook diverse gevonden, in totaal meer dan 600 (!!). Helen en gebrokene wel te verstaan. Mijn adem stokte, hoe was dat mogelijk. Deze voormalige hunebedbouwer heeft in zijn leven 8 bijlen gevonden, is er apetrots op! Het aantal van Huub gaat zijn bevattingsvermogen ver te boven. Huub zag het ongeloof in mijn ogen,Vitrinekast zonder commentaar-collectie Huub Spronck nodigde me ogenblikkelijk uit om zelf zijn verzameling te komen bekijken.
Met hoge verwachtingen toog ik de volgende dag naar zijn woonplaats. Ik werd niet teleurgesteld, sterker nog, het was onbeschrijflijk. De mooiste collectie van een amateurarcheoloog die ik ooit heb gezien! Ongelooflijk, ik heb zitten kwijlen als een klein kind. 
Bijlen, pijlpunten, fossielen etc., te veel om op te noemen. In verzamelingen van amateurarcheologen ontbreekt vaak een goede verslaglegging en inventaris. Niet bij Huub, hij heeft het keurig op orde. Bovendien is hij een zeer goede tekenaar waardoor de rapportage van de vondsten rijk geïllustreerd is.
Ik had graag langer willen blijven, maar moest de terugweg naar Drenthe nodig aanvaarden. 
 

Terug in de tijd; ondergronds!

Prehistorische vuursteenmijnen van RijckholtIn 1964 werd een ondergrondse gang aangelegd dwars door een gebied met prehistorische vuursteenschachten in het Limburgse Rijckholt. Hierdoor openbaarde zich het werk van onze voorouders in haar volle omvang. De nauwe gangetjes, de pilaren, de achtergebleven werktuigen etc. werden voor het eerst sinds lang vervlogen tijden blootgelegd. In de loop der jaren hebben tal van bezoekers zich kunnen verbazen en vergapen aan de vuursteenindustrie uit het Neolithicum (en daarvoor). 
Staatsbosbeheer heeft het beheer ervan overgedragen aan de Stichting Van Schaik. De vrijwilligers van deze laatste groep constateerden dat aan de mijnen het een en ander moest gebeuren. Immers, sinds ’64 was er niks veranderd. Twee nieuwe zijtakken werden uitgehakt in een gedeelte waar de stabiliteit van het kalksteen te wensen overliet. Prachtig is de schacht die van onderaf helemaal naar boven te volgen is.
De bezoeker staat nu nog meer in contact met de prehistorie. In 1964 plaatste men tralies voor de prehistorische doorgangen, anno 2023 belet een dun draadje er de toegang tot.
De Verteller van het Oude is lange tijd beneden geweest, toen hij weer bovengronds kwam was het respect voor de vuursteendelvers enorm toegenomen. Wat een lef en moed!
Bent u in de buurt? Ga langs!

Opening bezoekerscentrum Rijckholt

de prachtige entree bezoekerscentrum RijckholtHet zou ook een keertje tijd worden. De vuursteenmijnen bij Rijckholt zijn een prehistorische attractie van de eerste orde. Het heeft mij altijd bevreemd dat ze niet meer gepromoot werden. 
Stichting Van Schaik heeft deze lacune opgepakt. Met een tomeloze inzet hebben vele vrijwilligers er voor gezorgd dat het dorp een volwaardig bezoekerscentrum rijker is geworden. Ze is ondergebracht in het voormalig klooster van de de Paters Dominicanen. Een zeer passende locatie, de paters hebben rond de dertiger jaren van de vorige eeuw diverse opgravingen verricht in het Savelsbos. 
Zoals gezegd; de locatie is schitterend, de informatie en het “uiterlijk” van het bezoekerscentrum behoeft nog enige aandacht. Men heeft hard gewerkt om het voor dit zomerseizoen af te krijgen, het finetunen moet echter nog gebeuren. Hopelijk krijgen professor Waterbolk en Van Giffen dan ook meer waardering voor hun werk!

Kunst van de Homo Sapiens

prehistorische kunstIk ben altijd super geïnteresseerd geweest in de kunstuitingen van onze voorouders. Vooral de dierfiguurtjes spraken tot mijn verbeelding. Of wat te denken van de grotschilderingen in Frankrijk en Spanje.  Of een fluit, gemaakt van een vogelbeen en bespeeld door een Neanderthaler.
Helaas zal ik al deze kunstuitingen niet (?) in Nederland vinden.
Museum Technische Werken in Groningen heeft diverse beeldjes van de Homo Sapiens nagegoten en met grote precisie ingekleurd. Binnenkort gaan hun deuren definitief dicht. Helaas, want als geen ander konden zij afgietsels maken. Op dit moment verkopen ze hun voorraad. Mocht je ook een “doos met kunst” willen hebben, of misschien enkele beeldjes, neem dan contact met ze op.

Matthijs Rölling tentoonstelling

overzichts foto tentoonstelling Matthijs Rölling in EzingeIk wist het niet. Een toevalstreffer zou je het kunnen noemen. Dwalend door het Groninger landschap kwam ik in het mooie Ezinge terecht. Elk jaar even op bezoek. De restanten van de terp bewonderen, een mooie wandeling om het dorp heen maken en me verwonderen over hoeveel terpaarde er in de vorige eeuw is afgegraven. Automatisch kom je op de tocht langs het museum van Ezinge. De permanente tentoonstelling over de opgraving is absolute de moeite van het bekijken waard. Ik wilde al doorlopen, -immers de tentoonstelling verandert niet zoveel-, tot dat ik het uithangbord met daarop de expositie over het werk van Rölling zag. 
Matthijs heeft als Groninger schilder nooit een expositie gehad in het Groninger museum. Dit terwijl hij toch geldt als een van de belangrijkste Noordelijker kunstenaars van deze eeuw. Helaas schildert Rölling al een jaar of twaalf niet meer. Zijn fijne motoriek heeft hem in de steek gelaten. 
Het eerbetoon in Ezinge is op zijn plaats. Het Drents Museum, Museum Helmantel en Museum de Buitenplaats hebben schilderijen uit hun collectie tijdelijk afgestaan. Diverse particulieren hebben hetzelfde gedaan.
De tentoonstelling “Binnen kijken bij Mathijs Rölling” is nog tot 4 juni te bekijken. Wees er snel bij, want het is zeer de moeite waard.
 
April 2023

OerFashion tentoonstelling

Expositie OERfashion in DieverOp een mooie zaterdagmiddag toog ik voor de zoveelste keer deze maand naar Diever. Het valt mij op dat de laatste tijd mijn nieuws veel te maken heeft met activiteiten die in dit mooie Drentse dorp plaatsvinden. 
Eerlijk is eerlijk, het museum -en vooral haar vrijwilligers- verdient het ook. Neem nu de nieuwste tentoonstelling: OERFashion. Een gedurfd onderwerp. Ten eerste weten we weinig over de kleding van de prehistorische mens en ten tweede is niet iedereen geïnteresseerd in een dergelijk onderwerp. 
Toch zal de expositie u verbazen. Vijf zeer aantrekkelijke vitrines geven u een goed beeld van de gedragen kleding in diverse periodes. Er is veel aandacht voor de gebruikte materialen, u kunt deze voelen/ruiken!
De door Wethouder Doeven geopende expositie is niet het enige wat in het museum de moeite van het bekijken waard is. De permanente opstelling over de geschiedenis van Westerveld is geweldig, m.n. het gedeelte over de mammoeten.

Een mal voor de vlakbijl

Het allereerste artikel van dit jaar gaat over een door Johan Oldenhuizing gevonden vlakbijl met eenEen mal voor een vlakbijl hoog zilvergehalte. 
De bedoeling is om diverse replica’s te vervaardigen met een afwijkend zilvergehalte. Misschien is er verschil in hardheid/kleur. Daartoe moet eerst een mal gemaakt worden. Daar zijn we op dit moment mee bezig. Wanneer er daadwerkelijk gegoten wordt?
Dat wordt in de zomer. Ons oventje is dan makkelijker op temperatuur te krijgen.

Aardewerken bal

aardewerken balAfgelopen week verbaasden mijn buren J. en J. mij twee maal. De uit Rotterdam afkomstige mensen liepen op een redelijk warme lenteavond met hun hondje Roos langs de rand van het bos waar wij in wonen. Op korte afstand zagen zij een goudjakhals -waarvan we weten dat deze in Drenthe voorkomt- wegschieten. Hun vreugde over deze korte ontmoeting werkte aanstekelijk.
Twee dagen later kreeg ik een foto opgestuurd. Tijdens wederom een wandeling, ditmaal langs een natuurgebied, werd een soort bal -enigszins beschadigd- opgeraapt. Het ongewone materiaal wekte de nieuwsgierigheid van het echtpaar. Besloten werd mij te raadplegen. Helaas voor hen had ik nog nooit een bal van gebakken klei gezien. In doorsnede is ze 8,5 centimeter, de klei is zeer licht gemagerd. Binnenin is de bal licht van kleur, alsof het bakproces zeer heet is geweest. Ook de buitenkant -donkerder van kleur- wijst daar op.
Een klein onderzoekje op het internet leverde een hit op. Museum Rotterdam (!) heeft een soortgelijke vondst in haar collectie, daterende uit de 14e eeuw. In hun omschrijving geven ze als mogelijkheden: kogel, bal, projectiel, speelgoed, ontspanningsmiddel. Met andere woorden; ook zij weten niet precies wat het is. Voorlopig houd ik het op een bal. Soort klootschieten? Iemand een andere suggestie?
 

Vuurkets

Mijn eerste vuurkets vergeet ik nooit weer. Een paar maanden nadat ik me op mijn hobby gestort had,volledig opgebruikte vuurkets vond ik de eerste. Maar herkennen deed ik het bewerkte stukje vuursteen niet, ik dacht dat het een schrabber was. Ik was er super trots op, het zou mijn allereerste gebruiksvoorwerp van onze voorouders zijn! Een fout die veel beginnende amateurarcheologen maken. 
Ben je er eenmaal op gewezen dan herken je ze altijd weer.
Een vuurkets, want dat was het, werd gebruikt aan een musket of pistolet om kruit te volledig opgebruikte vuurketsdoen ontbranden: de “haan” met de vuurkets erin geklemd slaat tegen een plaatje aan, de ontstane vonk doet het kruit ontbranden en de loden kogel schiet richting doel.
Vuurketsen waren van ongeveer 1550 tot 1850 in gebruik.
In een verzameling van iemand anders kwam ik twee vuurketsen tegen. Beiden waren ze volledig opgebruikt. De voormalige eigenaar had ze pas weggegooid toen beide zijden onbetrouwbaar waren geworden, m.a.w. mogelijk geen vonk meer afgaven. 
 
Maart 2023

Mammoetpoot

“Zeker weer één van je sterke verhalen!”, hoorde ik een vriend van me zeggen.Verteller van het Oude en een complete mammoetpoot
“Nee, het is echt waar! Ik heb een complete mammoetpoot in mijn auto vervoerd!” Klinkt op z’n minst niet geheel geloofwaardig, ik geef het toe. 
Voor het museum in Diever heb ik de “poot” opgehaald bij MTW in Groningen. Het is een replica, maar een verdomt goede. Niet van echt te onderscheiden. 
Ondertussen bezit het museum -volgens mij- de grootste collectie mammoetbeenderen en replica’s in het Noorden van ons land.
Zeker een bezoekje waard, je kijkt je ogen uit. 

 

Lezing houtgebruik in de prehistorie

De derde en laatste lezing van het jaar -georganiseerd door de werkgroep “amateurarcheologie” van de Drents prehistorische vereniging- ging over een onderwerp waar de gemiddelde steentjeszoeker weinig weet van heeft. Inclusief mijzelf.
Erik Drenth en Ernest Mols namen de aanwezigen mee in een boeiende zoektocht. Erik gaf een overzicht van vondsten in Drenthe en Ernest liet ons een wereld zien waarin stikstof nog niet voor een belemmering in de huizenbouw zorgde. Hij heeft het grootste deel van zijn werkende carrière voor de gemeente Den Haag gewerkt. In Wilhelminaoord kocht deze gemeente een stuk grond, leerlingen uit de stad konden een week lang in de natuur verblijven. Broodnodig voor betondorpers! 
Op het terrein werden prehistorische huizen gebouwd. De lezing gaf een boeiend overzicht van de moeilijkheden en de successen van de hedendaagse bouwers. 
Eind dit jaar bestaat “Wilhelminaoord” 50 jaar. Tijdens het feestje kunnen wij de boerderijen met eigen ogen aanschouwen. Ik houd u op de hoogte.
 

Oude boom

Menigeen zal de Nieuwe Drentsche Volksalmanak van 2022 hebben gelezen. Wij, een groep amateurOude boomstam, een eik uit het mesolithicum. archeologen, kregen de mogelijkheid om een opgraving in het uitbreidingsplan “Kloosterveen” van de gemeente Assen door te voeren. Voor de spectaculaire resultaten verwijs ik naar bovengenoemde almanak.
Onlangs kreeg het eerder genoemde onderzoek een vervolg. Wij dachten de rand van een pingo gevonden te hebben. En zoals u vermoedelijk weet, zijn deze randen bij uitstek geschikt geweest voor bewoning. Vooral in het Mesolithicum vond de toenmalige voorouder de tijdelijke verblijfplaats ideaal.
Helaas voor ons, we hadden ongelijk. Nadat een kraan de bouwvoor verwijderd had, kwam een laag veen tevoorschijn.  Deze hebben we met de schop verwijderd, eronder -op de Mesolithische bodem- hebben we geen sporen van menselijke activiteit aangetroffen.
In het veen lagen diverse bomen, perfect bewaard gebleven. Het maakt mij altijd nederig dergelijke zeer tastbare sporen uit het verleden te zien.
Een enkele eik en vele berken zagen na ruim 8000 jaar weer daglicht.
 

Hij hangt!

Nieuwe aanwinst. Mammoetschedel opgehangen, OERmuseum Diever.Als u hieronder het artikel over de “migrerende” mammoet heeft gelezen, dan weet u dat het nog al wat passen en meten -en zweetdruppels- heeft gekost om de replica van de mammoetstier binnen in het museum te krijgen. De afgelopen weken is besteed om er een mooie ophanging voor te maken. Het resultaat mag er zijn, ik wil het u niet onthouden.

Leuk zee-egeltje  

Ik heb er niet zo veel verstand van, maar ik neem aan als ze op de Drentse akkers gevonden worden, dezeZee-egeltje van de Drentse akkers uit de Krijt periode stammen. Tijdens de ijstijden komen ze vanuit Zuid-Zweden onze kant op. Je treft ze met enige regelmaat aan in stukken vuursteen. Een enkele keer-zoals dit exemplaar- zelfs ontdaan van het omhullende steen. Details zijn vaak fantastisch bewaard gebleven.
Ben je thuis in fossielen, geef de details dan even door. Ik ben er dankbaar voor.

Tempeltje of niet?

Drieëntwintig maart hield opgravingsbedrijf Raap i.s.m. de gemeente Borger een open dag op het opgravingsterrein “Daalkampen”. Ikzelf heb een speciale band met het gebied. In 2003 mocht ik alle proefsleuven over het terrein tekenen. Wij -Arc opgravingen- kwamen ongelooflijk veel sporen tegen. Het hele terrein ligt op de es, precies daar waar je Neolitische bewoning zou verwachten. Het advies was toentertijd dan ook het gebied vlakdekkend op te graven. 
tempeltje van borgerEen groot deel van het gebied is inmiddels onderzocht en weer bebouwd. Iedere keer als een stukje bouwrijp gemaakt wordt, vindt er van te voren archeologisch onderzoek plaats.
Deze keer kwamen er ook weer brons- en ijzertijd huizen tevoorschijn. Je zou het bijna gewoon gaan vinden, zoveel huizenplattegronden zijn er al gevonden!
In een gebiedje met Middeleeuwse ontginningsgreppels, werd een wel heel speciale constructie gevonden! Het doet denken aan een tempeltje. Een vrij brede greppel, welke aan de westzijde een opening vertoont. Er binnen staan vier vrij dikke palen. Helaas toen ik er was, waren de sporen nog niet gecoupeerd, even afwachten dus. 

Vondsten van Reinder

In 2002 ontmoette ik Reinder Visser voor het eerst. Het was tijdens een opgraving aan hetgedetermineerde vondsten van Reinder Visser Zuidlaardermeer. Sindsdien kwamen we elkaar regelmatig tegen, altijd met “archeologie” als gemeenschappelijke factor. Samen determineerden we in het Noordelijk Archeologisch Depot in Nuis de ingeleverde verzamelingen van amateur archeologen. 
Twee jaar geleden overleed Reinder, zijn vondsten kwamen in Nuis terecht. Op de eerste avond van het 16e determineer seizoen werden ze door ons opnieuw bekeken en ingeboekt. 
Chapeau Reinder, je had het prima voor elkaar!! Saluut!

Migrerende mammoet

Het gebeurt je niet elke dag, dat je gevraagd wordt om een mammoetschedel te helpen dragen.
Mij overkwam het, althans een replica.
Jaren geleden heeft Museum Technische Werken een afgietsel gemaakt van -bij Denekamp gevonden- een complete mammoetschedel. Toen het Drents Museum nog volop in het teken van de prehistorie van Drenthe stond, maakte deze onderdeel uit van de vaste collectie. Vervolgens werd de schedel uitgeleend aan een museum in het Deense Kopenhagen. 
mammoetschedel Oermuseum DieverEn nu, op een mooie woensdag in maart, komt de schedel in een grote vrachtwagen voorgereden bij het Oermuseum in Diever. Vijf mensen waren nodig om het gevaarte onderdak te krijgen, waarbij de speling tussen de deur en schedel niet meer dan een paar centimeter bedroeg. 
Enfin, de schedel is binnen en is het museum een geweldige attractie rijker.  
De volgende dag verscheen tv-Drenthe, klik hier voor hun artikel.
Februari 2023

Te vroeg vertrokken!

Al jarenlang help ik mee zoeken naar artefacten op de grootste Neanderthaler site van Nederland,Verteller van het Oude vertrekt van MP site in Peest namelijk bij het Drentse dorpje Peest. Honderden artefacten, waaronder meer dan dertig vuistbijlen(!) zijn er in de loop der jaren opgeraapt. 
De laatste tijd heb ikzelf echter niet vaak het geluk meer een MP-stuk op tre rapen, misschien heb ik al mijn geluk wel opgebruikt. Maar hoe het ook zei, deze zondag kon ik maar een halve dag. De vondstomstandigheden waren redelijk gunstig, het was fris, de zon scheen en onze stemming was opperbest. Rond een uur of één heb ik de groep verlaten, zonder dat ook maar iemand van ons een voorvader artefact had opgeraapt.
’s Avonds ontving een dagrapport met daarin de volgende zinssnede:
Daarna in de middag hebben we concentratie B afgezocht waar Giel al vrij vlot een mp afslag opraapte, later gevolgd door nog een afslag gevonden door onze nieuwkomer Roel.
Voorwaar te snel vertrokken.
 

Onbekend, maar goed!

Wietske Prummel lezing van de LaanEen lezing van Wietske Prummel en Dyon Stoop bracht de de amateur archeoloog Hendrikus Hemmo van der Laan in de schijnwerpers. Van der Laan is inmiddels overleden. Hij laat een collectie archeologische voorwerpen na, die voor het grootste deel rond de jaren ’50 van de vorige eeuw zijn verzameld. Vlak na de Tweede Wereldoorlog weigerde Van der Laan in Dienst te gaan, zijn gewetensbezwaren werden gegrond verklaard. Drie jaar en zes maanden (!!) vervangende arbeid werd zijn deel. Hij werd voornamelijk ingezet in de veenontginning. Zo ontdekte hij bij Geesbrug een Laat-Paleo site  en in het Zwinderse Veld een Meso-site. Beide sites heeft hij mogen opgraven, dat kon in die jaren nog! De kwaliteit  van zijn werk is hoog, zeer hoog zelfs. Moeiteloos konden zijn gegevens in de computer gekoppeld worden, het leverde een spectaculair inzicht in de vindplaats op.
Na zijn werkstraf werd Van der Laan nog nauwelijks door de archeologie in beslag genomen. De onderwijzer hield zich vnl. met de natuur bezig. Over hem verschijnt in december een verhaal in de Drentse Volksalmanak.

Voorjaarschoonmaak?!

Het lijkt af en toe wel voorjaar. Het zonnetje schijnt en de vogeltjes fluiten er lustig op los. De knoppen Opgeruimde vuursteenwerkplaats Verteller van het Oude aan de bomen en struiken groeien razendsnel en de krokussen spatten de grond uit. Aan niets is het te merken dat het nog maar eind februari is.
En ik? 
Ik pak de bladblazer. In het bos nog wel! Ik hoor het u zeggen: “Dat is ook Vuursteenwerkplaats van de Verteller van het Oude met vuistbijlwater naar de zee dragen!”. 
Misschien heeft u ook wel gelijk, maar ik had haast. Lentekriebels in februari. Mijn vuursteenwerkplaats moest schoon, ik heb zin om te kloppen!! 
Nog even snel opruimen, het blauwe zeil van de bank en hup …. aan de slag!
Leve het voorjaar in februari!

 

 

Bijzondere Determinatie!

Het is rond twee uur in de middag, ik kom net mijn huis weer binnen. De koffie is nog niet doorgelopen,kraantje van een kraantjespot de boterhammen liggen gestapeld op de eerste beet te wachten. Dan gaat mijn telefoon. “Met Saskia, bent u de Verteller van het Oude?”
Ze stond op een akker in de buurt van Genemuiden en had iets moois gevonden, ze wist niet wat het was. Leuk dat ze aan mij dacht om te bellen, helaas was het geen steen maar metaal. Niet helemaal mijn specialiteit, maar gelukkig herkende ik de vondst op de toegestuurde foto. Een kraantje van een “kraantjespot”. Nu hoop ik maar dat ik het bij het rechte eind heb, immers dit was de eerste keer dat ik door een onbekende direct vanaf de vondstlocatie werd gebeld. Veel succes met je metaaldetector Saskia, wel even je topvondsten melden!
Wie is de volgende die belt?

Driedaagse vuursteencursus!

Misschien  heeft u wel eens een keertje vuursteen bewerkt, misschien wilt u er kennis mee maken. Dan isvuursteencursus ArcheoFlint 2023 deze cursus iets voor u.!
De basisprincipes van het vuursteenbewerken wordt u uitgelegd, daarnavuursteencursus ArcheoFlint 2023 gaan we aan de slag. De voorjaarscursus wordt gegeven in het vuursteenatelier van Ernest Mols in Diever en vindt plaats op 25/26 maart en 15 april 2023.

De zomercursus vindt ook in deze rustieke omgeving plaats en zal gehouden worden op 3/4 juni en 1 juli 2023.
Voor gedetailleerde info en kosten opent u het inschrijfformulier basiscursus vuursteen bewerken 2023.
 

Bronzen mammoet

Bronzen mammoetKunstschilder, vuursteenbewerker, bronsgieter, maar bovenal vriend van de Verteller van het Oude, Ernest Mols heeft weer eens een waar meesterwerkje weten te creëren. Ditmaal een natuurgetrouwe namaak van een mammoet. Op schaal, dat dan jammer genoeg weer wel. 
De oude stier mist een stukje van zijn linker slagtand. Misschien een gevolg van de vele gevechten die hij met zijn collega stieren heeft moeten leveren. Het leverde hem in ieder geval de bewondering op van de vrouwelijke mammoeten. 
Maar misschien is het ook wel slijtage geweest. In zijn lange leven heeft het imposante beest grote stukken besneeuwde en bevroren toendravlakte omwoeld, op zoek naar een karig stukje plantaardig voedsel. 
Nu kijkt hij enigszins mistroostig naar buiten, verlangend naar de kou en de sneeuw. Ik voel met hem mee, maar geniet van het tafereel. 
Januari 2023

Pompeï in Assen

Het Drents museum slaagt er regelmatig in om mooie tentoonstellingen naar Assen te halen. “Sterven in Pompeï tentoonstelling Assen 2023 bakkersechtpaar schoonheid” , een prachtige titel over schitterende vondsten uit Pompeï en Herculaneum. 
In de loop der jaren heb ik veel tentoonstellingen bezocht over de door een vulkaan bedolven Romeinse plaatsen. De tentoonstelling in Assen is voor het grote publiek zeer interessant. Stuk voor stuk worden topvondsten getoond. Heel indrukwekkend! Voor mij was de bewaard gebleven houten safe het hoogtepunt. 

Ach Wiebe!!

Ik schrok vreselijk deze maand van een bericht op “sociale” media.
Wiebe van der Vliet is eind 2022 plotseling overleden! Hij mocht slechts 57 jaar worden. De Verteller van het Oude en Wiebe hadden regelmatig contact, altijd met betrekking tot Lochtenrek. Hoogtepunt vormde voor Wiebe de plaatsing van een informatiebord over het gebied. Wiebe schreef voor mijn website een artikel over Lochtenrek met de titel Historische grond, je zou er maar wonen 
Een bevlogen, aimabele man. Veel te vroeg heengegaan! Ik wens de familie van Wiebe heel veel sterkte.
Als eerbetoon hieronder nog een keer het artikel dat ik twee jaar geleden schreef over een tentoonstelling gewijd aan Wiebe en zijn vondsten.

 

Museum “Oold Ark” en “Lochtenrek”

“Eindelijk vakantie!!”
Zo zal het een ieder wel gegaan zijn in dit merkwaardige jaar, waarin we ons gelukkig mogen prijzen gezond te zijn.
Normaal gesproken beklim ik de hoge toppen van het Taurusgebergte in Turkije, op weg naar de Nemrud Dagi. Het grafmonument van koning Antiochos I van Kommagene.
Museum Oold Ark in MakkingaDan is thuisblijven wel even iets anders. Tot dat het besef doordringt, hier ten lande nog vele zaken op archeologisch gebied niet gezien te hebben. De afgelopen week toog ik naar diverse musea in het noorden van ons land. Ze zijn niet al te groot, maar hebben gemeen dat ze gerund worden door super enthousiaste vrijwilligers.
Zo trok ik ook naar Makkinga. Wiebe van der Vliet exposeert daar in museum “Oold Ark”, met een klein deel van zijn vondsten uit Lochtenrek. Het gebiedje met de ietwat vreemd klinkende naam is een archeologisch monument. Rek/rak verwijst naar eententoonstelling in Makkinga , vondsten Wiebe van der Vliet, Lochtenrek recht stuk water. De nabij gelegen N381-brug over de Tjonger kreeg in 2017 heel toepasselijk ook de naam Lochtenrek. Wiebe woont aan de uiterste rand van het terrein en vindt met enige regelmaat artefacten uit de Federmesser en Hamburg cultuur.
Het museum “Oold Ark”, bestaat uit een molen met een interessante geschiedenis en een gebouw met een grote verzameling gebruiksvoorwerpen uit lang vervlogen tijden. Een schitterende plek om je verzameling tentoon te stellen. Ik werd er door een mooi affiche naar toe gelokt. Bovendien heb ik in het “Nieuws van de Verteller” regelmatig over Wiebes vondsten bericht. Voor mij zou het de eerste keer zijn de artefacten “in levende lijve” te mogen aanschouwen.foto's van Frans de Vries (Beeldbank) met vondsten van Lochtenrek

De tentoonstelling zou eigenlijk tegelijkertijd geopend worden met de onthulling van een informatie panel bij de brug over de Tjonger. Ten behoeve hiervan had Frans de Vries schitterende opnames van Wiebes artefacten gemaakt. Helaas, vanwege de Corona pandemie is de plaatsing van het bord uitgesteld. De foto’s van Frans waren gelukkig aan de tentoonstelling toegevoegd, de uitvergrote details zijn waanzinnig goed te zien.
I(amateur) archeologen op bezoek bij de tentoonstelling Lochtenrek in Makkingak heb uren in het museum rondgelopen, overweldigd door alles wat er te zien is. Maar ook omdat collega (amateur) archeologen als vliegen op de stroop afkwamen. Soms leek het wel een gezellige reünie!
En als kers op de taart nodigde Wiebe mij uit zijn hele collectie te komen bekijken. Onnodig om te zeggen dat ik een topmiddag heb gehad en een ieder een reis naar Makkinga kan aanbevelen.
 

Een vlakbijl van “zilver”

Ik ben in mijn leven al heel wat bronzen bijltjes tegengekomen. Maar deze is wel heel intrigerend. Gevonden door Johan Oldenhuizing met de metaaldetector, alweer een paar jaar geleden. 
Het is al vrij uniek dat je een vlakbijl vindt, laat staan eentje met een gemiddeld zilvergehalte van 3,7 %! We hebben het bijltje laten onderzoeken bij het RCE in Amersfoort. Daar kwamen nog meer interessante gegevens uit. Brons bestaat uit koper en tin, deze laatste component is vrijwel afwezig, slechts een paar procent toevoeging. Ook arseen ontbreekt bijna volledig. 
Het bijltje is gevonden in Drenthe, uniek in haar soort. Geen enkel ander archeologisch object uit dezelfde tijd heeft een even hoog zilver gehalte. Dat maakt haar zo speciaal.  
Gewichtsbepaling van de vlakbijlZe is niet groot, 9,45 cm lang en op het breedste stuk 3,7 cm, met een maximale dikte van 1,6 cm.  Ze weegt 154,9 gram. Voorwaar geen dikkertje!
Vermoedelijk komen de grondstoffen uit Midden-Europa, mogelijk zelfs uit Alpin Miltenberg en werd ze rond 1800 voor Chr. gegoten. Om deze hypothese te kunnen staven zal eruit de bijl een klein stukje genomen worden om stabiele lood isotopen te isoleren. Aan de hand hiervan kunnen we beter bepalen waar de oorsprong van de bijl ligt. 
 
 
 

trefwoord: nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws. nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws, nieuws. nieuws, nieuws, nieuws.  

 

Laat u inspireren door mijn verhalen uit het verleden!